Is de skivakantie goed voor de lijn?

29 januari 2018 door Anderzorg

Elk jaar weer vertrekken we massaal van de lage landen naar de hoge bergen om daar te genieten van wintersport. Winterse kou en veel beweging. Heerlijk, maar is het ook goed voor de lijn?

Is kou goed voor gewichtsverlies?

In de media hoor je veel berichten waarin gezegd wordt dat kou zorgt voor gewichtsverlies (1). Emeritus hoogleraar Katan legt in zijn radiocolumn uit dat dit idee gebaseerd is op de verbranding van vet in de zogenoemde bruine vetcellen (2). Om warm te blijven worden in bruine vetcellen vetzuren en glucose verbrand op voorwaarde dat je niets anders doet om warm te blijven (zoals bewegen of rillen). Dat willen we natuurlijk allemaal wel!

Helaas gaat de verbranding van vet in de bruine vetcellen niet vanzelf en hebben ook niet alle mensen deze cellen in dezelfde mate3. Het blijkt namelijk dat de aanwezigheid en de activiteit ervan in verband staat met een lagere BMI, lager vetpercentage en minder buikvet (3,4). Daarnaast moet het bruine vet geactiveerd worden en de beste manier hiervoor is milde kou (12-18˚C) (5).

De kachel een aantal graden lager zetten of buiten zitten in het skigebied kan dus mogelijk een gunstig effect hebben (6). Maar goed, dan mag je geen dikke truien aantrekken om het een beetje comfortabel te houden, omdat het bruine vet dan inactief wordt. Door het lichaam een aantal dagen te laten acclimatiseren aan een koudere omgeving neemt het beven en rillen af en neemt de activiteit van het bruine vet toe (6). Gewicht verliezen door de kou op de piste zou dus alleen kunnen optreden als je vele weken in hele dunne sportkleding van de bergen glijdt. (Heb je meteen een argument om langer op skivakantie te gaan  ).

Skiën betekent veel beweging

Bij beweging denken we aan verbranding en hoe meer we verbranden hoe meer we af zullen vallen. Maar hoe weet je nou eigenlijk hoeveel je verbrandt?
De Metabolic Equivalent of Task (MET)-waarden worden vaak gebruikt om te bepalen hoeveel energie een bepaalde inspanning kost (7). De hoeveelheid energie die een bepaalde inspanning (bijv. skiën) kost, wordt vergeleken met hoeveel energie je verbrandt als je niets doet (ook wel de ruststofwisseling genoemd). Daarbij geldt: 1 MET = ruststofwisseling en hoe zwaarder je inspanning hoe hoger de MET-waarde. Ter illustratie: één MET komt overeen met 1 kcal/minuut voor iemand van 70 kg (7).

Voor heel veel sporten kun je deze waarden vinden op de website van het Voedingscentrum (8). Als we op deze site skiën opzoeken, dan zie je daar een MET-waarde van 7 bij staan. Dit betekent dat 7 kilocalorieën worden verbrand per kilogram lichaamsgewicht per uur. Hieronder staat een rekenvoorbeeld waarin berekend wordt hoeveel kilocalorieën je met skiën verbruikt.

Rekenvoorbeeld I

Stel een vrouw van 32 met een gewicht van 65 kg is 3 uren aan het skiën, dan is haar totale verbranding van deze activiteit: 7 (MET-waarde activiteit) * 65 (lichaamsgewicht) * 3 (duur van de activiteit) = 1365 kcal (energie die deze activiteit kost). Natuurlijk verbrandt deze dame de rest van de dag ook nog energie. Het getal hierboven is niet de totale verbranding van de dag, maar de verbranding van de activiteit 3 uren skiën. Als je beseft dat de gemiddelde energiebehoefte van vrouwen 2000 kcal/dag is (9), dan kun je concluderen dat deze activiteit aardig meehelpt om extra calorieën te verbranden. De drie uren van die activiteit moeten nog wel af van die 2000 kcal/dag. Hieronder het vervolg van het rekenvoorbeeld.

Rekenvoorbeeld II

Voor het gemiddelde verbruik per dag voor deze vrouw hanteren we het gemiddelde verbruik van 2000 kcal/dag. Per dag betekent per 24 uur. Je hebt al voor 3 uren de energiebehoefte berekent, dus je zal de 2000 kcal hiermee moeten verlagen.

• 2000/24 = 83.33 kcal/uur
• 24 – 3 = 21 uren blijven over voor het gemiddelde verbruik
• 21 * 83.33 = 1750 kcal/21 uren

Nu kun je het energieverbruik van de activiteit optellen bij het gemiddelde verbruik. Als we dit optellen dan komen we op (1750 + 1365 =) 3115 kcal/skidag bij deze vrouw.

Afvallen?

Om gewicht te kunnen verliezen zal je je inname met 600 kilocalorieën per dag moeten verlagen volgens de algemene richtlijn bij afvallen10. Voor de andere kant van de energiebalans geldt dan ook: als je je energieverbruik met 600 kilocalorieën verhoogt zal je afvallen. Het energieverbruik van deze vrouw ligt meer dan 600 kilocalorieën hoger, daarom kan wintersport voor deze vrouw een bijdrage leveren aan een slankere lijn. Let op: de berekening is gebaseerd op een flink aantal uren intensief skiën, waarbij het oorspronkelijke energieverbruik in balans lag met de inname (dus de 2000 kcal/dag).

Daadwerkelijk afvallen tijdens de vakantie lukt echter alleen als je tijdens de vakantie niet teveel extra’s neemt. Ter illustratie: chocolademelk met slagroom zorgt al snel voor zo’n 300 kilocalorieën extra, een flinke pul bier voor 200 kilocalorieën (en vaak blijft het niet bij één...) en grote schnitzels leveren al snel 300-400 kilocalorieën11. Daarbij gaan de meeste van ons maar een weekje op wintersport, waarbij het zitten tijdens de autorit nog niet is meegenomen.

Duurzaam afvallen, zal daarom in dit korte weekje niet lukken. Wel is het natuurlijk een gezonde en ontspannen manier van vakantie houden! Veel skiplezier!

Bronnen:

1. Voedingscentrum. (2014). Koukleumen niet de manier om af te vallen. Verkregen op 5 februari 2017 via: http://www.voedingscentrum.nl/nl/nieuws/koukleumen-niet-de-manier-om-af-te-vallen.aspx
2. Katan, M. Bruin vet. (n.d.). Verkregen op 3 februari 2017 via: http://www.mkatan.nl/bnr-radiocolumns/131-bruin-vet
3. van Marken Lichtenbelt WD , Vanhommerig JW , Smulders NM , Drossaerts JM , Kemerink GJ , Bouvy ND , Schrauwen P , Teule GJ 2009 Cold-activated brown adipose tissue in healthy men. N Engl J Med 360:1500–1508.
4. Wang Q, Zhang M, Ning G, et al. Brown adipose tissue in humans is activated by elevated plasma catecholamines levels and is inversely related to central obesity. PLoS ONE. 2011;6:e21006.
5. Saito M, Okamatsu-Ogura Y, Matsushita M, et al. High incidence of metabolically active brown adipose tissue in healthy adult humans: effects of cold exposure and adiposity. Diabetes. 2009;58:1526-31.
6. van der Lans AA, Hoeks J, Brans B, Vijgen GH, Visser MG, Vosselman MJ, Hansen J, Jörgensen JA, Wu J, Mottaghy FM, Schrauwen P, van Marken Lichtenbelt WD. Cold acclimation recruits human brown fat and increases nonshivering thermogenesis. J Clin Invest. 2013 Aug;123(8):3395-403.
7. Ainsworth BE, Haskell WL, Herrmann SD, Meckes N, Bassett DR Jr, Tudor-Locke C, Greer JL, Vezina J, Whitt-Glover MC, Leon AS. 2011 Compendium of Physical Activities: a second update of codes and MET values. Med Sci Sports Exerc. 2011 Aug;43(8):1575-81.
8. Voedingscentrum. (n.d.). Bewegen. Verkregen op 3 februari 2017 via: http://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/bewegen.aspx
9. Voedingsentrum. (n.d.). Energie (calorieën). Verkregen op 5 februari 2017 via: http://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/energie.aspx
10. Govers, E. (2012). Dieetbehandelingsrichtlijn 9: overgewicht en obesitas. 2010 Uitgevers.
11. Voedingscentrum. (n.d.). Caloriechecker. Verkregen op 5 februari 2017 via: https://mijn.voedingscentrum.nl/nl/caloriechecker/

I'm a Foodie

Onze 20 diëtisten en voedingswetenschappers bloggen over gezonde voeding. Onafhankelijke kennis door echte professionals uit het vak. Kijk; da's duidelijk!

• ir. Marijke Berkenpas
  Diëtist, voedingswetenschapper - Founder I'm a Foodie