Krijg je een bierbuik van bier?

11 februari 2018

Met name mannen krijgen bij het ouder worden vaak te maken met de zogenaamde ‘bierbuik’. Dat is een bolle buik als gevolg van vetopslag. De naam doet vermoeden dat met name bier daarvoor verantwoordelijk is, maar is dat ook zo? Laten we eens gaan kijken naar bier, de bierbuik en wat de relatie tussen beide is.

Wat is bier?

Bier is een licht alcoholische drank. De basis-ingrediënten zijn water, graan (meestal gerst), hop en gist. Als eerste wordt het graan geweekt en gedroogd waardoor mout ontstaat. In dit mout is een deel van het zetmeel omgezet in suikers. Het gist zet de suikers vervolgens om in koolzuurgas (CO2) en alcohol. Een normaal biertje heeft een alcoholpercentage van 3-5%. De hop wordt eraan toegevoegd om het bier een bittere smaak te geven. Daarnaast kunnen er nog verschillende smaakstoffen aan toe worden gevoegd.

Bierconsumptie in Nederland

In 2016 werd er 1.186.183.700 liter bier door de Nederlandse brouwers aan de consument verkocht, wat ongeveer 94% van de totale markt is [1]. Dat maakt bier de meest gedronken alcoholische drank van Nederland. Het Nationaal Bieronderzoek 2017 (enquête met 2.184 respondenten) laat zien dat de helft van de volwassenen minimaal één keer per maand bier drinkt [2]. Mannen doen dit vaker dan vrouwen (66 versus 30%). In driekwart van de gevallen wordt er dan voor het bekende pils gekozen. Van de bierdrinkers gaf 28% aan dat ze minimaal één keer in de maand alcoholvrij- of arm bier dronken, wat een stijging is van 4% vergeleken met 2016.

Hoeveel calorieën zitten er in bier?

In bier zitten twee voedingsstoffen die calorieën leveren, namelijk alcohol (7 kcal/g) en koolhydraten (4 kcal/g). Wijn heeft over het algemeen een hoger alcoholpercentage dan bier, waardoor wijn per 100 ml meer calorieën levert. Een bierglas is echter groter dan een wijnglas waardoor dit ongeveer gelijk wordt getrokken. Daar komt nog bij dat bierdrinkers op een gelegenheid over het algemeen meer glazen bier drinken dan wijndrinkers glazen wijn. Misschien herken je dat wel bij jezelf of vrienden.

• Glas zwaar bier (>7vol%) (250 ml) 160 kcal
• Glasbier (pils) (250 ml) 110 kcal
• Glas rode wijn (125 ml) 100 kcal
• Glas rosé wijn (125 ml) 90 kcal
• Glas alcoholvrij bier (250 ml) 65 kcal

Wat is een bierbuik?

Een bierbuik is een zichtbaar bolle buik als gevolg van vetopslag, waarbij niet noodzakelijkerwijs sprake hoeft te zijn van overgewicht (BMI >25 kg/m2). Dit wordt met name gezien bij mannen en is erfelijk bepaald. Wanneer je meer calorieën binnenkrijgt dan dat je verbruikt sla je de overtollige calorieën op als lichaamsvet. Een deel daarvan zal op en in de buik terecht komen. Een bierbuik klinkt als iets onschuldigs, maar met name het vet in de buik, rondom de organen, zorgt voor gezondheidsproblemen [3]. De naam doet vermoeden dat met name bier voor de bierbuik zorgt, maar is dat ook zo?

Krijg je een bierbuik van bier?

Dat het risico op gewichtstoename groter wordt naarmate je meer bier drinkt is aannemelijk. Je krijgt dan immers meer calorieën binnen. Er is echter onvoldoende goed onderzoek gedaan om daar iets concreters over te zeggen [4]. Er zijn wel plausibele verklaringen waardoor het drinken van bier relatief snel tot gewichtstoename kan leiden. Zowel de vloeibare calorieën in bier, als de alcohol verzadigen namelijk slecht [5-7]. Alcohol kan de eetlust zelfs laten toenemen [5, 7]. Je gaat de calorieën dus niet zo snel compenseren door op een later moment minder te eten. Alle calorieën die je met het bier binnenkrijgt komen er dus als extra bij. Maar leidt het drinken van bier ook tot een bierbuik? Met andere woorden, komt het extra gewicht specifiek op de buik te zitten? Op die vraag is geen duidelijk antwoord te geven omdat ook daar onvoldoende goed onderzoek naar is gedaan. Er wordt weleens een associatie gevonden tussen het drinken van bier en een grotere middelomtrek, maar dat hangt dan samen met overgewicht in zijn algemeen waardoor niet gesproken kan worden van een specifiek ‘bierbuik-effect’. Studies laten wel zien dat je gewicht verliest wanneer je alcoholhoudend bier vervangt door alcoholvrij of -arm bier [8].

Waarom is er onduidelijkheid?

De meeste studies waarin gekeken is naar de relatie tussen bier en de bierbuik is observationeel van opzet. Dat betekent dat er naar verbanden is gekeken. Hebben deelnemers die het meeste bier drinken ook een grotere middelomtrek? Soms wel, maar niet altijd. Probleem bij het interpreteren van deze resultaten is dat bierdrinkers op meer punten van niet-bierdrinkers (bijvoorbeeld wijndrinkers) verschillen dan alleen het drinken van bier. Zo verschillen vegetariërs ook op meer punten van niet-vegetariërs dan alleen het eten van vlees. We zien bijvoorbeeld dat bierdrinkers vaker minder gezonde voedingsgewoonten hebben (minder groente en fruit, meer frisdrank), meer calorieën binnenkrijgen, minder bewegen, vaker roken en lager zijn opgeleid [9-11]. Daarnaast is men niet altijd helemaal eerlijk over hoeveel bier men drinkt (sociaal wenselijk antwoord) en wordt er ook vaak gesnackt bij het bierdrinken. Er is dus veel verstrengeling. Voor sommige factoren is er gecorrigeerd, maar het is onmogelijk om dat voor alles te doen.

Conclusie

Een matige bierconsumptie lijkt niet meteen een probleem te zijn voor het lichaamsgewicht. Er zijn echter voldoende aanwijzingen dat het risico op overgewicht toeneemt wanneer je meer bier gaat drinken (en vergeet ook de snacks niet die je erbij eet). Het risico op een bierbuik neemt daardoor ook automatisch toe. Er is echter onvoldoende bewijs om te kunnen stellen dat bier eerder tot een bierbuik leidt dan andere alcoholische- of suikerhoudende dranken. Je zou dus eigenlijk ook kunnen spreken van een colabuik, al klinkt dat minder stoer.

Referenties

1. https://www.nederlandsebrouwers.nl/site/assets/files/1227/rapport_nationaal_bieronderzoek_2017.pdf
2. https://www.nederlandsebrouwers.nl/site/assets/files/1225/bierconsumptiecijfers_2016.pdf
3. https://www.anderzorg.nl/prikbord/i-am-a-foodie/een-gezonde-bmi-maar-toch-ongezond
4. Gezondheidsraad. Alcoholhoudende dranken - Achtergronddocument bij Richtlijnen goede voeding 2015. Den Haag: Gezondheidsraad, 2015; publicatienr. A15/06.
5. Yeomans MR. Alcohol, appetite and energybalance: is alcohol intake a riskfactor for obesity? Physiol Behav. 2010;100:82–89.
6. Leidy HJ, Apolzan JW, Mattes RD, etal. Food form and portion size affect postprandial appetite sensations and hormonal responses in healthy, nonobese, older adults. Obesity (Silver Spring). 2010;18:293–299.
7. Traversy G & Chaput JP. Alcohol Consumption and Obesity: An Update. 2015 Curr Obes Rep; 4:122 – 130.
8. Bendsen NT, Christensen R, Bartels EM, Kok FJ, Sierksma A, Raben A, Astrup A. Is beer consumption related to measures of abdominal and general obesity? A systematic review and meta-analysis. Nutr Rev. 2013 Feb;71(2):67-87.
9. Sluik D, Lee van L, Geelen A, Feskens EJ. Alcoholic beverage preference and diet in a representative Dutch population: the Dutch national food consumption survey 2007 – 2010. 2014 Eur J Clin Nutr; 68(3):287 – 94.

I'm a Foodie

Onze 20 diëtisten en voedingswetenschappers bloggen over gezonde voeding. Onafhankelijke kennis door echte professionals uit het vak. Kijk; da's duidelijk!

• ir. Marijke Berkenpas
  Diëtist, voedingswetenschapper - Founder I'm a Foodie