Tips voor onbezorgd eten en drinken op vakantie

26 mei 2016 door: Anderzorg

Met de eerste zonnestralen van dit jaar komen ook de gedachten aan vakantietripjes weer naar boven drijven. De gedachte om onbezorgd aan een strand te liggen, door vreemde steden te slenteren of nieuwe plekken te ontdekken is heerlijk. En als je aan vakantie denkt, denk je het liefst alleen aan die fijne dingen, toch? Maar een slechte voorbereiding kan het echte genieten nog weleens in de weg staan.

Voedselvergiftiging vermijden

Een lekkere cocktail met ijsblokjes, een frisse salade bij de lunch, vers fruit bij het ontbijt, een barbecue op de camping en een hapje eten bij een straattentje. Een paar uur later word je overvallen door steken in je maag en even later breng je met een emmer op schoot op het toilet de rest van je vakantiedag door. Als je gereisd hebt, komt dit je vast ergens bekend voor. Maar bij welk eetmoment heb je per ongeluk een ongewenst micro-organisme verorberd? Er zijn bepaalde producten en omstandigheden waarbij het risico groter is, probeer daarom het liefst de volgende dingen te vermijden:

Dont´s:

• Leidingwater: in veel landen is het water niet zo goed gezuiverd als bij ons, en dus kunnen er micro-organismen inzitten waar we niet tegen bestand zijn. Bij de GGD kun je je laten informeren over de situatie in jouw land van bestemming. Als het water niet geschikt is voor consumptie, poets dan ook je tanden er niet mee.
• IJsblokjes: ze zijn vaak gemaakt met kraanwater. Neem alleen ijsblokjes wanneer je zeker weet dat ze van flessenwater gemaakt zijn of het water in dat land veilig is.
• Rauw voedsel: salades en fruit zijn vaak gewassen met leidingwater. Neem alleen rauwkost als je zeker weet dat het met flessenwater of veilig water gewassen is. Fruit kun je eten zolang je deze zelf schilt (bijv. Bananen, citrusfruit, kiwi).
• Vlees en vis zijn extra gevoelig voor bederf. Neem deze daarom alleen als het goed gegaard is en als je er zeker van bent dat de productie en bereiding ervan volgens bepaalde hygienische standaarden is verlopen (niet te lang en gekoeld bewaard bijvoorbeeld). In de meeste westerse landen is dat het geval (Europa, Amerika, Canada, Australië, enzovoort), maar bijvoorbeeld in grote delen van Azië, Afrika of Zuid-Amerika niet overal. In deze landen kun je het best naar speciale restaurants gaan die zich richten op westerse toeristen. Deze vind je vaak in reisgidsen. Heb je die niet, vraag dan aan je reisorganisatie of verblijfplaats waar je zo’n restaurant vindt.
• Schaal- en schelpdieren: deze producten zijn enorm gevoelig voor bederven, dus bestaat een groot risico voor besmetting. Liever helemaal vermijden dus!
• Eetstalletjes op straat of op markten: voedsel wordt vaak lang bewaard onder te warme omstandigheden, waardoor het risico op besmetting groot is. Vers voedsel moet gekoeld en afgedekt bewaard worden, en vers voor je bereidt, dan loop je het minste gevaar.
  (1, 2)

Reizigersdiarree

En wat te doen als je toch last krijgen van reizigersdiarree? Neem in elk geval elke keer nadat je naar het toilet moest een glas water om het verloren vocht aan te vullen. Als het lang aanhoudt, kun je ook Oral Rehydration Solution (ORS) nemen in plaats van water. Hierin zitten mineralen en glucose die ervoor zorgen dat je de verloren mineralen weer aanvult. Bovendien zorgt het ervoor dat het vocht goed opgenomen wordt en je dus minder snel uitdroogt.
Vermijd verder voedingsmiddelen die je darm prikkelen, zoals koffie, groene of zwarte thee, vruchtensappen, scherpe kruiden, rauwkost, koolsoorten en ui. Maar probeer verder zo normaal mogelijk te eten om je spijsvertering niet nog verder in de war te brengen (1, 2). Thee met een droog beschuitje zoals je oma aanbeveelde is inmiddels hopeloos achterhaald. Met normaal eten bedoelen we regelmatig een kleine maaltijd, bijvoorbeeld 3 keer een kleine maaltijd en 3 keer een klein tussendoortje. Neem geen grote maaltijden, omdat dat de darm juist weer prikkelt. Bij diarree is het belangrijk voedsel met vezels (bijvoorbeeld groente, fruit, volkorenproducten, peulvruchten, noten), voldoende vocht en een beetje vet (wat ervoor zorgt dat de maag niet te snel geleegd wordt) te nemen. Mochten je klachten na een aantal dagen niet minder worden, of als je slijm of bloed bij je ontlasting hebt, veel pijn hebt, erg suf bent of bijna niet meer kunt plassen, dan is het tijd om naar de dokter te gaan.

Pre- en probiotica

In het geval dat de arts vermoed dat je een heftige infectie hebt opgelopen, kan hij of zij antibiotica voorschrijven die de boosdoener verdrijft. Antibiotica doden inderdaad slechte bacteriën die maag-darmklachten kunnen veroorzaken, maar helaas doodt het ook de goede bacterien in je darm. Zonder een gezonde balans tussen goede en slechte bacteriën in je darm (je darmflora) is een goede spijsvertering lastig en kun je toch weer last van diarree krijgen. In zo´n geval is het aan te raden om een aantal dagen probiotica te gebruiken (3). Dit zijn drankjes waarin goede bacteriën zitten die je darmflora weer in balans brengen. Prebiotica zijn specifieke vezels waarop de goede bacteriën in je darm extra goed groeien. Deze kunnen een soortgelijk effect geven als probiotica, maar in het geval van diarree door antibioticagebruik is niet bewezen dat alleen het nemen van prebiotica helpt. Een combinatie van pre- en probiotica dan weer wel (4).

De Cola mythe

Er heerst een hardnekkige mythe dat cola zou helpen tegen maag-darmklachten op vakantie. Het NRC Handelsblad schreef er een interessante reactie op en concludeert op basis van interviews met specialisten dat cola juist niet aan te raden is. Je zou juist klachten kunnen uitlokken aangezien de suiker interessant voor slechte bacteriën is en de prik je maag kan irriteren. Ook zou er geen enkel wetenschappelijk bewijs zijn dat cola helpt tegen maagklachten (5). Een zoektocht in medische databanken lijkt dit inderdaad te bevestigen, voornamelijk doordat er vrijwel geen wetenschappelijke studies zijn gedaan naar het effect van cola op maag- en darmklachten.

Verstopping

Het kan natuurlijk ook precies de andere kant op gaan: je kunt juist helemaal niet naar het toilet. Dit kan door meerdere dingen veroorzaakt worden. Misschien vind je het (onbewust) onaangenaam om elders dan thuis naar een toilet te moeten. Of je eetpatroon is plotseling zo sterk veranderd dat je lichaam nog niet weet hoe erop te reageren. Zoals Gulia Enders schrijft in haar boek ‚De mooie voedselmachine’ onze darmen zijn echte gewoontedieren en raken ze in paniek als ze plotseling met iets nieuws geconfronteerd worden. Maar ook andere veranderingen zoals te weinig drinken of onvoldoende lichaamsbeweging kunnen tijdens je reis problemen geven. Om verstopping te verhelpen is het belangrijk om voldoende voedingsvezels te eten, genoeg te drinken (1,5-2 liter per dag), regelmatig te eten en te zorgen voor lichaamsbeweging. Voedingsvezels vind je vooral in volkorenproducten, groenten, fruit, peulvruchten en noten. Voldoende bewegen betekent in elk geval 30-60 minuten per dag wandelen, fietsen of andere matig intensieve vormen van bewegen (1, 2). Dat mag ook rustig zwemmen, badmintonnen of zaklopen zijn.

Do´s:

In conclusie: wat moet je nou precies wel doen om maag-darmproblemen te voorkomen of op te lossen op vakantie?

• Bereid je voor: informeer jezelf via de GGD over de exacte voedingsinfo voor het gebied waar jij naartoe reist.
• Neem een waterzuiveringspomp of –tabletten mee in het geval dat je niet altijd mineraalwater kan of wilt kopen. Ga naar een outdoorwinkel om je goed te laten informeren over de opties. Waterzuiveringstabletten of -druppels kunnen een chlorig bijsmaakje geven, terwijl pompen wat arbeidsintensiever zijn, maar vaak met een filter werken.
• Neem bepaalde medicamenten mee, zoals Norittabletten, Loperamide en ORS tegen diarree. Norittabletten binden toxines in je darm om ze minder gevaarlijk te maken. Loperamide verminderd de prikkeling van de darm. En ORS vult verloren mineralen weer aan om uitdroging te voorkomen. Maar neem deze tabletten niet te snel, want diarree heeft ook een functie, namelijk het verwijderen van gevaarlijke toxines uit je lijf. Geef je lichaam dus even tijd om zichzelf te genezen. En bijwerkingen van anti-diarreemiddelen kunnen bijvoorbeeld ook weer verstopping in de hand werken.
• Heb je antibiotica moeten nemen op advies van een arts? Neem dan na je kuur een aantal dagen een dosis probiotica (bijv. Yakult, Actimel) om je darmflora (de balans tussen goede en slechte bacterien in je darm) te herstellen. (1, 2)

Bronnen:

1. www.voedingscentrum.nl. Geraadpleegd op 10.5.2016
2. www.spijsvertering.info. Geraadpleegd op 10.5.2016
3. Islam, S. U. (2016). Clinical Uses of Probiotics. Medicine, 95(5), e2658.
4. Vandenplas, Y. (2015). Probiotics and prebiotics in infectious gastroenteritis. Best Practice & Research Clinical Gastroenterology, 30(1), 49–53.
5. http://www.nrc.nl/next/2011/10/17/helpt-cola-echt-tegen-reizigersdiarree-12040323. Geraadpleegd op 10.5.2016

I'm a Foodie

Onze 20 diëtisten en voedingswetenschappers bloggen over gezonde voeding. Onafhankelijke kennis door echte professionals uit het vak. Kijk; da's duidelijk!

• ir. Marijke Berkenpas
  Diëtist, voedingswetenschapper - Founder I'm a Foodie