Tips voor gezond melkgebit

Carolien van Dijk van Poetz Jeugdmondzorg uit Haarlem is gespecialiseerd tandarts-pedodontoloog, oftewel kindertandarts. In haar praktijk komen kinderen die worden doorverwezen door de eigen tandarts. Het gaat vaak om kinderen met veel gaatjes en kinderen die bang zijn voor de tandarts. Volgens Van Dijk zijn cariës en tanderosie de twee grootste tandproblemen bij kinderen, waarbij tanderosie vooral voorkomt bij wat oudere kinderen. Hieronder geeft ze tips voor een gezond kindergebit!

Gaatjes voorkomen

Tandbederf (cariës) ontstaat wanneer er tandplak op de tanden zit. Elke keer bij het eten of drinken, zetten bacteriën in de tandplak de aanwezige suikers en koolhydraten in het voedsel om in zuur. Zuur dat het glazuur kan aantasten, waardoor er gaatjes ontstaan. Van Dijk: “Daarom gaat het er niet alleen om wat er gegeten en gedronken wordt, maar ook hoe vaak.”
Niet alle gaatjes hoeven gevuld te worden. Dat hangt af van de locatie van het gaatje en de leeftijd, mondhygiëne en motivatie van de patiënt. Belangrijker dan gaatjes vullen is het voorkomen van gaatjes. Van Dijk: “Cariës is een proces dat je kunt beïnvloeden door het veranderen van poets- en voedingsgewoonten en fluoridegebruik. Fluoride zit bijvoorbeeld in (peuter)tandpasta. In een beginnend stadium kunnen gaatjes nog ‘weggepoetst’ worden.”

Sealen

Sommige tandartsen brengen ook sealings aan bij kinderen om gaatjes te voorkomen. Zodra het kind een jaar of 5 - 6 is en de blijvende kiezen zijn doorgebroken, plakt de tandarts een laagje kunsthars op de kiezen om zo de grootste groeven af te dekken. Van Dijk past deze techniek alleen toe bij kinderen met een verhoogd risico op cariës. “Bij deze kinderen kan het cariës voorkomen. Kinderen met een goede mondhygiëne die nog nooit een gaatje hebben gehad, hebben meestal geen sealing nodig. De sealing moet ook wel goed aangebracht worden, anders werkt het eerder averechts.”

Tanderosie voorkomen

Tanderosie is het oplossen van glazuur door zuren uit dranken en voeding. Denk aan frisdrank, vruchtensap, citrusvruchten en alle producten die zijn aangezuurd met bijvoorbeeld azijn- of citroenzuur. Eenmaal weggesleten tandglazuur komt niet meer terug. Daarom is het belangrijk tanderosie in een vroeg stadium te ontdekken en regelmatig naar de tandarts of mondhygiënist te gaan. Ouders doen er verder goed aan om zoete drankjes zoveel mogelijk te mijden. “Laat je kind water drinken als het dorst heeft en bewaar limonade, frisdrank en vruchtensap voor bijzondere momenten. Bijvoorbeeld één keer per dag op een vast moment.”

Ontwikkeling van het melkgebit

De vorming van het melkgebit begint al in de 6e week van de zwangerschap. Bij de geboorte zijn alle tanden en kiezen én een deel van het blijvende gebit ontwikkeld. Ze liggen dan nog verborgen onder het tandvlees. De eerste tanden komen over het algemeen door wanneer een baby 6 tot 9 maanden oud is. Vaak komen eerst de onderste snijtanden door, vervolgens de 2 bovenste snijtanden en daarna de tanden aan weerszijden daarvan. De groei gaat door tot een leeftijd van tweeënhalf. Het volledige melkgebit bestaat uit 12 tanden en 8 kiezen. Vanaf een jaar of 6 beginnen kinderen met het wisselen van de tanden en maakt het melkgebit plaats voor het blijvende gebit. Met 14 jaar hebben kinderen hun blijvende gebit, bestaande uit 32 tanden en kiezen. Dat is inclusief de 4 verstandskiezen.

Overgang naar blijvend gebit

Nu is het misschien gemakkelijk om te denken dat het niet uitmaakt hoe het melkgebit ervoor staat, omdat het immers nog niet gaat om het blijvende gebit. Maar niets is minder waar. Van Dijk legt uit: “Een slechte verzorging van het melkgebit kan ook het blijvende gebit beïnvloeden. Zo kunnen ontstekingen aan het melkgebit zorgen voor schade aan de nog niet doorgebroken blijvende tanden en kiezen. Ook kunnen gaatjes de eventueel al aanwezige blijvende buurtanden en -kiezen aantasten.”

Hoe tandenpoetsen?

Zodra de eerste tandjes doorkomen, is het belangrijk om te beginnen met poetsen. Van Dijk: “Bij het poetsen is het handig om achter je kind te gaan staan en het hoofd op je hand te laten rusten. Gebruik een kleine tandenborstel met zachte haren en maak vervolgens masserende bewegingen over zowel de tanden als het tandvlees. Je kunt je kind ook laten liggen bij het napoetsen. Op die manier kun je het goed zien. Probeer het tandenpoetsen vooral ook leuk te maken. Bijvoorbeeld door zelf mee te poetsen, liedjes te zingen of met speciale apps. En zet ook door met poetsen. Wat de ene dag rampzalig lijkt, kan de andere dag compleet anders zijn.”

Tips voor een gezond kindergebit

- Poets 2 keer per dag (ochtend en avond) 2 minuten met een fluoridetandpasta. Laat je kind na het tandenpoetsen ‘s avonds niets meer eten of drinken, behalve water.
- Één uur voor het tandenpoetsen geen zure producten meer.
- Poets als ouder de tanden van je kind (na). Dit advies geldt tot de leeftijd van een jaar of 10.
- Beperk het aantal eet- en drinkmomenten op een dag tot een maximum van 7. Bijvoorbeeld 3 hoofdmaaltijden en maximaal 4 tussendoortjes.
- Ga voor de 2e verjaardag met je kind naar de tandarts. Dat bevordert een gezonde ontwikkeling van het gebit en voorkomt angst op latere leeftijd. De tandarts kan ook een poetsinstructie geven.
- Om goed te zien waar nog tandplak zit, bestaan er zogenaamde tandplakverklikkers. Een handig hulpmiddel om het effect van de poetsbeurt eens te testen.