werkstress signaleren en voorkomen

Mensen krijgen last van werkstress als er op het werk teveel van hen wordt gevraagd. Af en toe wat werkstress is niet erg. Het kan je juist soms helpen beter te presteren. En na een pauze of leuke of ontspannen avond valt de stress vanzelf weer van je af. Een probleem wordt het als mensen tijdens hun werk veel te vaak of te veel stress ervaren. Dan kan de gezondheid eronder gaan lijden. Om dat te voorkomen is het van cruciaal belang om werkstress al in een vroeg stadium op te merken.

De stress-thermometer

Mensen hebben een ingebouwde stressthermometer: lichaam en geest geven allerlei signalen af waaraan je kan merken dat de werkstress oploopt. Veel voorkomende signalen zijn een gevoel van spanning, irritatie en gejaagdheid, spierpijn, bijvoorbeeld in nek en schouders, en een verhoogde hartslag. De signalen die wijzen op werkstress zijn daarnaast heel persoonlijk. Werkstress uit zich bij sommige mensen bijvoorbeeld ook in hoofdpijn, terwijl anderen daar geen last van hebben. Dit soort stressverschijnselen verdwijnen vaak weer na een goede nachtrust, een pauze of een uurtje sporten. Lichaam en geest zijn dan weer hersteld.

Werkstress herkennen

Signalen van werkstress herkennen is niet altijd gemakkelijk. Ben je eenmaal gestrest, dan heb je de neiging om maar door te gaan met waar je mee bezig bent. Je gunt jezelf niet de tijd om stil te staan bij hoe je je voelt. Om signalen van werkstress te herkennen, is het bovendien nodig dat je jezelf leert kennen: welke signalen geven bij jou aan dat de werkstress te hoog wordt en dat het tijd is voor herstel?

De volgende tips kunnen helpen om signalen van werkstress tijdig op te merken:
1: Leer jezelf kennen als het gaat om stress. Probeer te achterhalen wat de signalen zijn die jouw lijf afgeeft als je (teveel) werkstress ervaart. Kijk ook welke zaken in de werkomgeving jou veel stress bezorgen. Ook dat maakt het herkennen van werkstress makkelijker.
2: Sta op verschillende momenten op de werkdag stil bij hoe je je voelt. Wat geeft je lichaam aan? Welke gedachten heb je? Hoe voel je je? Welke conclusie kan je daaruit trekken over hoe gestrest je bent? Hoe hoog staat de stressthermometer.

 

Teveel werkstress? Onderneem actie

Merk je dat de werkstress te hoog oploopt, dan is het verstandig om in te grijpen. Er moet een kort of langer herstelmoment worden ingelast. Dat kan betekenen dat je ‘nee’ moet zeggen tegen bepaalde taken of collega’s of dat je een extra pauze of vrije dag moet nemen terwijl het hartstikke druk is. Dat is niet altijd gemakkelijk. Mensen kunnen zich hierover schuldig voelen en daarom maar doorgaan. In plaats van te kiezen voor wat verstandig is, houden ze zich ‘groot’. Dat kan vervelende gevolgen hebben.
Wie signalen van werkstress teveel negeert, kan stressklachten ontwikkelen die niet zomaar weer weggaan met een goede nachtrust of vrije dag. Denk aan steeds terugkerende hoofdpijn of rugklachten, slaapproblemen, en chronische vermoeidheid. Op de lange termijn kunnen dit soort stressklachten uitmonden in een burnout. Mensen zitten er dan helemaal doorheen en kunnen weinig meer. Ze zijn uitgeput. Lichaam en geest hebben dan veel langer nodig om te herstellen.

Tips om in te grijpen

De volgende tips kunnen helpen om op tijd in te grijpen bij signalen van werkstress:

1: Laat je niet teveel leiden door gedachten die je ertoe aansporen om maar door te gaan. Bedenk liever wat goed en gezond is voor je en besluit te doen wat verstandig is voor jezelf. Het kan lastig zijn om deze ‘stress-oproepende’ gedachten een halt toe te roepen, maar het helpt vaak al als je je er bewust van wordt.

2: Bedenk wat je kan doen als je merkt dat je te gestrest wordt. Misschien kan je een korte wandeling maken, een kopje thee drinken, een praatje maken met een collega of een ontspanningsoefening doen. Kijk wat voor jou werkt om je gedachten af te leiden.

3: Blijf in zo’n geval liever van de koffie af. Koffie maakt vaak alleen nog maar gestrester.

4: Voel je je schuldig omdat jij pauze of vrij neemt terwijl anderen hard doorwerken? Leg collega’s dan uit hoe het zit. Je doet dit om voor jezelf te zorgen en te voorkomen dat je te gestrest raakt. De meeste collega’s hebben hier best begrip voor. Sterker nog, het kan ze inspireren om ook beter voor zichzelf te zorgen.

5: Als stressklachten steeds terugkeren of niet meer overgaan moet er iets veranderen in je werkzaamheden of aan je houding ten aanzien van je werk. Je doet er goed aan om contact op te nemen met de huisarts of Arbo-arts om dit te bespreken.

6: Een open deur, maar toch belangrijk: bewaak de balans tussen werk en privé. Zorg dat je voldoende vrije tijd hebt en deze ook op een zinvolle manier invult. Zo helpt bewegen je veel beter ontspannen dan alleen maar op de bank hangen voor de televisie.

Bronnen

- De Jonge, J., Le Blanc, P. & Schaufeli, W.B. (2013). Theoretische modellen over werkstress De psychologie van arbeid en gezondheid (pp. 23-46). Houten: Bohn Stafleu van Loghum.

- Dijkstra, P. (2015). Mindfullness op het werk. Zaltbommmel: Thema.
Schaufeli, W.B. (2015). Coping with job stress. In, J.D. Wright (Ed.), International Encyclopedia of Social and Behavioral Sciences (2nd Ed. Vol 4; pp. 902-904). Oxford, UK: Elsevier.

- Schaufeli, W.B. (2017). The Job Demands-Resources model; A ‘how to’ guide to increase work engagement and prevent burnout. Organizational Dynamics, 46, 120-132.

- Kerncijfers Beroepsziekten 2017’ van het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten / Coronel Instituut voor Arbeid en Gezondheid.