Verlegen? je bent niet de enige

Hartkloppingen en zwetende handen voordat je naar een feestje gaat, blozen en stotteren wanneer je nieuwe mensen ontmoet, je mening niet durven geven in groepsverband. Herkenbaar? Dan ben je waarschijnlijk verlegen of verlegen geweest. Maar wat betekent dat eigenlijk? Pieternel Dijkstra, psycholoog en auteur van Verlegen. Meer zelfvertrouwen leren legt uit: “Verlegenheid is een angst om in sociale situaties negatief beoordeeld te worden door anderen. Je ervaart stress, wordt angstig en weet niet goed wat je moet zeggen in onbekende situaties, zoals feestjes waar je niemand kent. Bij familie of plekken waar ze zich thuis voelen zijn verlegen mensen vaak juist helemaal niet verlegen.”

Waarom zij niet en ik wel?

Veel mensen hebben last van verlegenheid, maar om hoeveel mensen het daadwerkelijk gaat, is moeilijk vast te stellen. Dijkstra: “Uit onderzoek blijkt dat 40 procent van de Nederlanders zichzelf verlegen noemt. Maar het is niet duidelijk wat mensen daaronder verstaan. Als je naar social media en reclames kijkt, dan lijkt iedereen heel sociaal, extravert en haantje de voorste te zijn. Daarbij vergeleken voel je je al snel verlegen.” En heb je familie of vrienden die je nooit hebt kunnen betrappen op rode wangen of enig andere sociale ongemakkelijkheid, dan vraag je je waarschijnlijk af: waarom hebben zij geen last van verlegenheid en ik wel?

Verlegenheids-gen

Er bestaat niet zoiets als een verlegenheids-gen. Maar de een is van nature wel angstiger dan de ander. Combineer je dat met vervelende ervaringen tijdens de ontwikkeling dan kan daardoor verlegenheid ontstaan. Dijkstra: “De puberteit is een tijd waarin je lichaam verandert en de mening van anderen over jou er meer toe doen. Dat maakt onzeker. Stel dat je een keer een vervelende situatie meemaakt tijdens een presentatie op school of in je vriendenkring, dan kan dat verlegenheid aanwakkeren. Je wordt daarna voor iedere nieuwe presentatie of ontmoeting een stukje onzekerder. Maar ook ouders die verlegen zijn kunnen dat overbrengen op hun kinderen. Die kopiëren als het ware het onzekere gedrag.” Het mooie is dat verlegenheid je niet heel je leven in de weg hoeft te zitten. Je kunt verlegenheid overwinnen!

6 tips tegen verlegenheid

Sowieso groeit een groot deel van de mensen over hun verlegenheid heen. Dijkstra: “Ik was vroeger, zoals de meeste pubers, ook heel verlegen. Door sociale vaardigheden te leren, krijg je wat meer zelfvertrouwen en ebt de angst en onzekerheid langzaam weg.” Een paar tips & tricks om verlegenheid te lijf te overwinnen:

1 Ga moeilijke dingen niet uit de weg

Vind je het eng om bijvoorbeeld alleen naar een receptie te gaan? Ga toch. Bedenk vooraf wat je zult zeggen of doen, maar ga niet piekeren. Naderhand kun je trots zijn op jezelf en heb je een leermoment gehad. Evalueer wat goed ging en wat je de volgende keer anders zou aanpakken.

2 Wees jezelf

Bedenk: je hoeft niet altijd sociaal, leuk en grappig te zijn. Daarmee leg je de lat heel hoog. Haal de lading eraf en zeg tegen jezelf: ik mag gewoon mezelf zijn en dat is goed genoeg.

3 Stel vragen

Mensen vinden het vaak leuk om over zichzelf te vertellen en vinden het fijn als een ander interesse toont en luistert. Denk dus niet dat jij per se de interessante verhalen moet vertellen, maar stél juist de vragen. Dat neemt bij jou een deel van de druk weg.

4 Wees eerlijk

Wordt er een vraag gesteld en heb je niet direct een antwoord, wring jezelf niet in allerlei bochten. Zeg: “Ik weet niet hoe ik hier op moet reageren” of “Hier moet ik even over nadenken.” Mensen kunnen die eerlijkheid waarderen.

5 Stap uit je hoofd

Verlegen mensen zitten veel in hun hoofd en piekeren te veel: ‘Als ik maar niet rood wordt.’ Stap uit je hoofd en wees in het hier en nu. Een lesje mindfulness dus. Richt je aandacht op je gesprekspartner: welke gebaren maakt diegene? En wat zegt hij of zij? Je verlegenheid mag er zijn, maar je hoeft er niet 24/7 mee bezig te zijn.

6 Ga naar een cursus

Een assertiviteitscursus kan helpen om met je verlegenheid om te gaan. Je leert nieuwe tools en krijgt daar de gelegenheid om te oefenen en fouten te maken.

Charmant

Tot slot: verlegenheid ‘an sich’ is niet zo’n probleem. Sterker nog, het wordt vaak juist een beetje charmant gevonden. Liever iemand die een beetje bescheiden is, dan een grote mond. Het gaat erom in hoeverre je er zelf last van hebt. Dijkstra: “ Enige spanning en stress hoort nou eenmaal bij het sociale verkeer, ook voor mensen die niet verlegen zijn. Verlegenheid wordt pas negatief als je er zelf last van hebt. Als je sociale situaties gaat vermijden, kom je in een negatieve spiraal terecht en kan het uitmonden in een sociale angst of fobie. Dan wordt je wereld steeds kleiner en dat wil je zien te voorkomen.”